Güvenirlik ve Geçerlilik

Güvenirlik ve geçerlilik ya da daha yaygı olarak kullandığımız şekliyle ölçmede güvenirlik hangi amaçla kullanırsak kullanalım anket çalışmalarında kullandığımız en önemli unsurlardandır. Basitçe tanımlamak gerekirse geçerlilik ölçeğin ölçmeyi hedeflediği unsuru ne derece düzgün ölçtüğünün göstergesidir. Bir önceği ancak ölçek güvenilirse geçerli olarak kabul edebiliriz. Peki güvenirlik nedir? Güvenirlik ölçek neticesinde elde edilen verilerin ne kadar dengeli ve istikrarlı olduğunu ifade eder. Elbette bu güvenirliğin sağlanması bir anket çalışmasında herkesin aynı soruya aynı cevabı vermesi gerektiği gibi bir anlama gelmemektedir. Burada istikrardan kasıt genel bir tutarlılığın varlığıdır. Yani, katılımcılar anket formlarını tamamen rastgele doldurursa, elde edeceğimiz verilerin güvenirliğinin düşük olmasını bekleyebiliriz. Bu nedenle ölçmede güvenirlik anket formumuzun sorunu ne kadar iyi ele aldığının ölçütlerinden biridir.

Güvenirlik ve geçerlilik analizi ile bu soruları cevaplandırmayı amaçlarız. Bu amaç doğrultusunda güvenirlik katsayısı olarak da adlandırılan Cronbach’s Alfa değerinin hesaplanması en yaygın kullanılan yöntemdir. Güvenirlik katsayısı anket formu, ölçek gibi test formumuzda yer alan maddelerin iç tutarlılığının bir ölçütüdür. Bu nedenle özellikle sosyal bilimlerde ölçeklerde sıklıkla kullanılan ters maddelerin göz ardı edilmemesi önemlidir.

Peki güvenirlik katsayısını nasıl yorumlarız? Güvenirlik katsayısı için maksimum değer 1’dir. Ölçmede güvenirlik amaçladığımız için genel olarak 0,80’in üzerinde olmasını tercih ederiz. Ancak 0,60’ın üzerindeki değerleri de çoğu durumda kabul edilebilir olarak sınıflayabiliriz. Katsayı 0,40’ın altında olması durumunda ise ölçeğin güvenilir olmadığını düşünürüz. Bu düşük güvenirliğe neden olan unsurların belirlenmesi gerekir. Ölçeğin geçerlilik ve güvenirlik değerlerinin düşük olmasının pek çok sebebi olabilir. Veri toplama şekli, soruların açık/net olmaması, çok fazla soru olması bunlardan bazılarıdır. Bazen problemli maddeleri çıkararak sorunun üstesinden gelebiliriz. Ancak bazı durumlarda soru formunu tamamen revize edip yeniden katılımcılara uygulamamız gerekebilir. Bu yaklaşımlardan en kolayı madde sayısı çok az olmadığı sürece çıkarmaktır. Ancak bu her zaman problemi çözmez. Ölçeğin en baştan tasarlanıp yeniden uygulanması ise en zor yaklaşımdır. Bu sorunlarla karşılaşmamak için şüphesiz en önemlisi doğru anket tasarımının yapılmasıdır.

Eğer çalışmalarınızda en doğru yaklaşımlarla geçerlilik ve güvenilirlik analizi yaptırmak ya da geçerli ve güvenilir ölçek tasarımı için destek almak isterseniz bize başvurabilirsiniz.