Anket Hazırlama

Özellikle istatistiksel bir uygulama yapmanın hedeflendiği tez çalışmalarında anket yöntemi tercih edilir ve bu nedenle çalışmanın meşakkatli aşamalarından birini anket hazırlama aşaması oluşturur. Pek çok kişinin bu aşamada yaptığı hataların başında yanlış soruları sormak, çok fazla ayrıntının peşinde koşmak ve anket formunu örnekleme uygun hazırlamamaktır. Bu nedenle SPSS anket analizi planlarken öncelikle anket formumuzun amaçlarımıza doğru hizmet etmesi gerekmektedir.

Anket Hazırlama Aşamaları Nelerdir?

Peki anket hazırlamanın temel aşamaları nelerdir? Aslında yapılacak çalışmaya göre bu süreç farklılık gösterse de bir takım genel çerçevelerden bahsetmek mümkündür. Planlanan çalışmanın bir tez olduğundan yola çıkarak kabaca bir çerçeve çizmek istersek öncelikle neyi ölçmek istediğimizi ve hangi sorulara cevap aradığımızı belirlememiz büyük önem taşır. Çoğu zaman incelemeyi hedeflediğimiz kavrama ilişkin nicel bir veriye ulaşmak için ölçeklerden faydalanırız. Bu amaçla, öncelikle hangi ölçek veya ölçeklere ihtiyaç duyacağımızı belirlememiz gerekir. İş tatmini, örgütsel sessizlik, örgütsel bağlılık, motivasyon vb. gibi kavramları incelemeye yönelik literatürde pek çok ölçek bulunmaktadır. Bu nedenle öncelikle daha önce yapılan çalışmalara bakarak hangi ölçeklerin bizim amacımıza daha iyi hizmet edeceğini belirlememiz gerekir. İhtiyacımıza hizmet eden bir ölçeğin mevcut olmadığını düşünüyorsak ölçek geliştirme yoluna da gidilebilir ancak ölçek geliştirmek tamamen farklı bir araştırma konusudur. Ölçek geliştirme hakkında detaylı bilgi almak için tıklayın.

Anket hazırlama sürecinin bir diğer önemli unsuru demografik soruların ve diğer karşılaştırma unsurlarının belirlenmesidir. Burada hedef ölçek puanlarındaki değişimi belirlemek olacağından hipotezlerimizi ana hatlarıyla ortaya koymak fayda sağlayacaktır. En basit haliyle, örneğin İş Tatmini Ölçeğini kullanıyorsak ve kadınlar ve erkekler arasında iş tatmini bakımından bir fark olup olmadığını görmek istiyorsak anketimizin kişisel bilgiler formunda cinsiyet sorusunu bulundurmamız gerekir. Elbette cinsiyet gibi iki seçenekli sorularda bu durum kolaydır ancak örneğin gelir seviyesine göre bir karşılaştırma yapmak istiyorsak aralıkları belirlerken çok daha titiz olunması gerekir.

Anketi yüksek gelir seviyesine sahip bir bölgede uygulamayı planlıyorsak ve katılımcılar arasında 5000 TL üzerinde gelire sahip kesimin çok yoğun olacağını düşünüyorsak 2500 TL ve altı, 2500-5000 TL arası ve 5000 TL ve üzeri gibi bir gelir sınıflaması çok kısıtlayıcı olabilir ve belki de 5000-7500 TL ve 7500-10000 TL gibi bir sınıflama yapsaydık yakalayabileceğimiz istatistiksel anlamlı sonuçları gözden kaçırmamıza neden olabilir. Keza anketi üniversite öğrencilerine uyguluyorsak yaş sorusunda 18-25 yaş aralığı gibi bir aralık belirtmektense, katılımcıların yoğunlaşacağının neredeyse kesin olduğu bu aralığı detaylandırmak önemlidir. Örneğin üniversite öğrencilerine uygulanan bir ankette; 18 altı, 18-20,20-22, 22-25 ve 25 üzeri gibi bir sınıflandırma daha verimli olabilir.

SPSS anket analizi yapılırken, analiz sonuçlarının kalitesini etkileyen diğer bir unsur muallak sorulardır. Sorularda tek bir yargı olması hem katılımcının kafasını karıştırmayacağı hem de yorumlamaya mahal vermeyeceği için oldukça önemlidir. Örneğin “düzenli spor yapıyor musunuz?” sorusu ilk başta gayet uygun bir soru gibi görünse de yorum unsuru barındırır ve aslında tek bir soru değil iki sorunun cevabının birleşimdir. Ayda 1 kez mutlaka halı sahada maç yapan bir kişi düzenli spor yaptığını düşünebilirken haftada 3 gün spor yapan ama ara sıra aksatıp haftada 1 gün spor yapan bir kişi düzenli spor yapmadığını düşünebilir. Bu nedenle bu tarz bir soru iki parça halinde sorulmalıdır. Bunlardan ilki “spor yapıyor musunuz?” ve ikincisi de “ne sıklıkta spor yapıyorsunuz?” olmalıdır. Böylece sorudan yorum unsuru kalkar ve araştırma için çok daha faydalı hale gelir.

Genel olarak toparlamak gerekirse, bir SPSS anket analizi yapılacağı zaman en önemli unsurların başında anket hazırlama gelmektedir. Anket hazırlarken öncelikle ölçek kullanılacaksa çalışmanın amacına uygun bir ölçek belirlenmesi gerekir. Daha sonra, karşılaştırmaya esas olacak değişkenleri belirlemek için uygun bir kişisel bilgiler formu hazırlanır ve bu form mümkün olduğunda örnekleme uygun hazırlanır. Gerekirse pilot bir çalışma yapılabilir. Ayrıca mutlaka sorular yorumlamaya yer bırakmayacak netlikte hazırlanmalıdır.

Yüksek lisans ve doktora tezlerinize yönelik anket hazırlanmasında destek için bize ulaşabilirsiniz. 0554 603 17 99